คำว่าทีลอซูเป็นภาษากะเหรี่ยงแปลว่า “น้ำตกดำ” ตั้งอยู่ในเขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง ลักษณะเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ สูงจากระดับน้ำทะเล 900 เมตร เกิดจากลำห้วยกล้อทอ ลำน้ำทั้งสายไหลผ่านหน้าผาสูงชันตกลงสู่เบื้องล่าง มีน้ำไหลตลอดทั้งปี ความกว้างของน้ำตกประมาณ 500 เมตร
อยู่ในเขตบ้านอุ้มผางลักษณะเป็นเทือกเขายาวติดต่อกัน บนเขาจะไม่มีต้นไม้ใหญ่ขึ้น จะมีแต่ต้นหญ้าเตี้ย ๆ ขึ้นอยู่ทั่วไป รวมทั้งโขดหินเป็นระยะๆ มองจากด้านล่างขึ้นไปจะเหมือนพรมสีเขียว แซมด้วยโขดหิน ต้นไม้ และดอกไม้ หากขึ้นไปบนยอดเขาจะมองเห็นบ้านอุ้มผาง และทิวเขาสลับซับซ้อนโดยรอบ
ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออก เป็นน้ำตกที่อยู่บนโตรกผาคล้ายถ้ำ ตกลงสู่ลำน้ำแม่กลองท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงาม น้ำตกทีลอเลเหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่ชอบการเดินทางลักษณะผจญภัย และศึกษาธรรมชาติ นิยมเดินทางโดยการล่องแก่งเรือยางไปตามลำน้ำแม่กลอง
ตั้งอยู่บ้านกะเหรี่ยงกุยเลอตอ ใช้เส้นทาง 1288 ที่เลาะขนานพรมแดนไทย-พม่า ซึ่งหมู่บ้านกุยเลอตอนี้ในอดีตเคยเป็นจุดตรวจเอกสานผ่านแดน ซึ่งเอกสารดังกล่าวจะถูกบรรจุอยู่ในกระบอกไม้ไผ่มีฝาปิดกันชำรุดฉีกขาดซึ่งเรียกว่า “อุผะ” ต่อมาเพี้ยนเป็น “อุ้มผาง” คือชื่ออำเภอในปัจจุบัน
ตั้งอยู่บ้านกะเหรี่ยงโคทะ ในเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าอ้มผาง เป็นน้ำตกที่มีขนาดใหญ่ เกิดจากลำห้วยกล้อทอ ลำน้ำเดียวกับน้ำตกทีลอซู แต่อยู่ด้านล่างของน้ำตกทีลอซู มีขนาดกว้างกว่า 100 เมตร ไหลลดหลั่นเป็นชั้น ๆ สูงกว่า 50 เมตร การเดินทางใช้ได้ 2 เส้นทาง คือ
ตั้งอยู่ในวนอุทยานน้ำตกปะหละทะ ในท้องที่ตำบลแม่ละมุ้ง ห่างจากตัวอำเภออุ้มผาง ระยะทางประมาณ 27.5 กิโลเมตร โดยใช้เส้นทางหลวง 1090 อุ้มผาง – ปะละทะ ถึงหมู่บ้านปะละทะ แยกเข้าไปอีกประมาณ 2.5 กิโลเมตร เป็นน้ำตกที่เกิดจากลำห้วยลายยาน้อย น้ำตกไม่สูงใหญ่ มีความลาดชันลดหลั่น 3 ชั้น ทำให้เกิดแอ่งน้ำขนาดใหญ่ เหมาะสำหรับการลงเล่นน้ำและพักผ่อน
ตั้งอยู่ในท้องที่ตำบลแม่ละมุ้ง ห่างจากหมู่บ้านปะละทะ 3 กิโลเมตร ใช้เส้นทางหลวง 1090 ตัวน้ำตกเซปละตั้งอยู่ท้ายหมู่บ้านประมาณ3 กิโลเมตร เส้นทางเข้าน้ำตกแยกขวามือ ใกล้หน่วยพิทักษ์ป่าลายยาน้อย
